Plavi jezik nadomak Crne Gore – da li smo sledeći?

Obruč koju je stvorila bolest plavog jezika sve više se steže oko Crne Gore. Stalna prijetnja već je prisutna nedjeljama unazad, a poslednji slučajevi u Srbiji i Hrvatskoj povećali su mogućnost širenja praktično - nekoliko puta. S obzirom na širenje bolesti u regionu, postoji realna opasnost da se bolest pojavi i kod nas – što bi ponovo ugrozilo zdravlje ovaca, koza i krava, kao što je to bio slučaj u prethodnim epizootijama na Balkanu.

Distanca od dva žarišta prilično blizu

Bolest plavog jezika prenose komarci iz roda Culicoides, sitni insekti veličine svega 1-3 mm. Teško su uočljivi golim okom, a njihovo suzbijanje teško je sprovesti u potpunosti. Osim toga, sezona parenja ovih komaraca upravo je na vrhuncu. Prisustvo vlage u vazduhu, zemljištu i okolini izuzetno pogoduje brzom razmnožavanju ovih komaraca te i širenju bolesti koju oni prenose.

Žarište najbliže Crnoj Gori jeste ono u Hrvatskoj, u mjestu Maovice nedaleko od Splita. Vazdušna linija koju bi trebalo da "pređu" komarci iz ove susjedne države na svega je 200 kilometara, a pređašnje kiše samo bi mogle ubrzati problem.

Vjetrovi prisutni ovih dana takođe mogu doprinijeti lakšem širenju komaraca i bolesti plavog jezika na udaljenostima do čak nekoliko desetina kilometara na dan.

Druga dva žarišta u opštini Bosilegrad, na samoj granici Srbije sa Bugarskom, nisu tako blizu crnogorske granice, ali takođe bude opreznost. Dosta veliki protok živih životinja sa Srbijom stavlja pritisak na "direktan uvoz" bolesti u državu.

Koja opština je trenutno najugroženija?

Vrlo je teško i dosta neprecizno reći u kojoj opštini bi se potencijalno desilo prvo izbijanje. Veliki broj faktora koji utiče na pojavu bolesti plavog jezika uz, naravno, uvijek ne baš precizno utvrđivanje prvog izbijanja (zbog neprijavljivanja simptoma kod životinja i sl.) stavljaju upitnik na procjenu koja se odnosi na prvo izbijanje bolesti.

Pa ipak, moguće je dati određenu procjenu već na osnovu blizine žarišta, broja životinja i načina držanja tih životinja po opštinama, prijemčivih vrsta na bolest plavog jezika i pravca duvanja vjetrova. Tako bi potencijalne prvobitne žarište tačke u Crnoj Goru mogle biti opština Danilograd/Nikšić, moguće Berane ili Bijelo Polje, a pod većim rizikom su i manje opštine na sjeveru Crne Gore kao sekundardni centri izbijanja.

Imajući u vidu izuzetno malu veličinu države, a brz prenos bolesti, teško da bi neki dio (centralni, južni ili sjeverni) ostao u potpunosti "netaknut" u slučaju pojave ove bolesti.

Kako farmeri mogu smanjiti rizik na svom gazdinstvu?

Svi oni koji drže ovce, koze ili krave u povećanoj su opasnosti od izbijanja zaraze na farmi. Ipak, one na otvorenom, zatim ovčarske farme i farme pored većih vodenih ekosistema u većem su riziku.

Glavna preokupacija farmera u slučaju izbijanja bolesti plavog jezika treba da bude onemogućavanje komaraca da dođu u kontakt sa stokom. Najlakši način predstavlja zatvaranje životinja u objektima sa zaštićenim (mrežicama) prozorima i vratima, što manje izlaganje otvorenom prostoru, postavljanje repelenata u blizini farme. Dakle...

1. Zatvoren prostor je najbolje rešenje, ukoliko to nije moguće izbjegavanje rane jutarnje i večernje ispaše.
2. Tretiranje životinja i okoline nekim od repelenata – mogu se koristiti prirodni (tekst ovdje) ili sintetički.
3. Kontrolisan ulazak novih životinja i ljudi – karantin obavezan i u ovom slučaju.
4. Obavještavanje i saradnja sa veterinarskom službom koja je nadležna za opštinu.

Ako je BTV (bolest plavog jezika) već prisutna u susjednim zemljama, širenje prema Crnoj Gori moguće je u relativno kratkom vremenskom roku – posebno uz pogodne vremenske i ekološke uslove. Biološka udaljenost od 200 km nije sigurnosna zona, već zona pripravnosti. Ipak, ostaje da se vidi može li Crna Gora ostati “izolovana” i izbjeći bolest plavog jezika ili se pravilno pripremiti ukoliko se ipak pojavi.