Bolest slinavke i šapa – da li će doći do scenarija iz 2001.?

Slinavka i šap – virusna prijetnja stočarstvu

Slinavka i šap je veoma zarazna, virusna bolest koja pogađa domaće i divlje papkare, poput goveda, ovaca, koza i svinja. Bolest se odlikuje pojavom plihova na sluzokoži usta, papcima i vimenu, a u krajnjem može dovesti do ozbiljnih ekonomskih gubitaka u stočarstvu.​

Situacija u Evropi

O prvom slučaju u Evropi ove godine (u Njemačkoj) već smo pisali, a nakon čega je ubrzo prisustvo ove bolesti potvrđeno i u Mađarskoj. Danas je situacija još aktuelnija i opasnija, jer je pored ove dvije države zahvaćena i Slovačka sa tendencijom da se virus proširi i na susjednu Austriju.

Velika Britanija zabranila uvoz iz Njemačke, Mađarske, Slovačke i Austrije

Prema novim podacima sa sajta britanskog ministarstva poljoprivrede, vlasti ove zemlje odlučile su da blokiraju uvoz krava, ovaca, svinja i jelena te sirovih proizvoda od ovih životinja, čak i iz Austrije. Podsjetimo, u Austriji još uvijek nije potvrđen slučaj bolesti slinavke i šapa, međutim pojave u Slovačkoj u blizini granice sa ovom državom predstavlja ozbiljan rizik da u narednim nedjeljama i Austrijska država bude zahvaćena.

Kako se navodi na sajtu ministarstva UK-a, ministar poljoprivrede Danijel Zejhner kazao je da neće oklijevati da uvedu zabranu komercijalnog uvoza iz bilo koje zemlje: ″Zbog toga smo odmah reagovali na uvođenje ograničenja uvoza iz Austrije, nastavićemo da pratimo situaciju i nećemo oklijevati da dodamo još zemalja na listu ako bolest nastavi da se dalje širi″.

I niz drugih zemalja uvele su zabranu uvoza ili stroge kontrole, pod strepnjom od širenja ove bolesti.

Na hiljade životinja uništeno

U Mađarskoj je već počeo odstrijel svih prijemčivih životinja. U više zona u kojima je bolest potvrđena počela je velika, planska eutanazija krava. Do sada je najviše eutanazirano upravo goveda, njih preko 1 500 sa tendencijom rasta. U prethodnom periodu u Njemačkoj, početkom januara takođe je izvršena eutanazija domaćih životinja.

Druga EU članica zapadno od Mađarske, Slovačka, od juče je uvela vanredno stanje. U ovoj državi je potvrđeno četvrto izbijanje na farmi domaćih životinja, a predsjednik Slovačke okarakterisao je stanje potencijalno veoma ozbiljnim te naglasio ″Ovo je smrtno ozbiljna stvar″.

Niz zemalja iz susjedstva Mađarske i Slovačke već su uvele stroge biosigurnosne mjere kako bi spriječile prekogranično širenje bolesti slinavke i šapa. Kolone šlepera već danima se gomilaju na granicama ovih država, zbog vanrednih kontrola na prisustvo bolesti.

2001. godina – najgora u istoriji Evrope

Najgori scenario sa domaćim životinjama u istoriji Evrope koji se tiče bolesti slinavke i šapa desio se 2001. Navedena godina obilježena je po masovnoj eutanaziji goveda, svinja i ovaca. Samo u Velikoj Britaniji eutanazirano je preko 6 miliona životinja, a na stotine hiljada preventivno je eutanazirano ili zaklano u Holandiji, Francuskoj, Irskoj i drugim državama članicama Evropske Unije.

Stroge biosigurnosne mjere i zabrana kretanja životinja, ali i ljudi u rizična područja doveli su do istrebljenja bolesti slinavke i šapa krajem iste godine. Ekonomski gubici u tadašnje vrijeme iznosili su preko 13 milijardi eura, stočni fond je značajno redukovan a blokade uvoza/izvoza remetile su normalno funcionisanje i snabdijevanje.

Situacija u Crnoj Gori

Prema podacima sa sajta Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, a koje navodi Uprava za bezbijednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove, Crna Gora nikada nije zabilježila slučaj slinavke i šapa na svojoj teritoriji. Od 2006. godine, na 74. Generalnom zasijedanju Međunarodnog komiteta Svjetske organizacije za zdravlje životinja (OIE) u Parizu, Crna Gora je zvanično proglašena zemljom slobodnom od slinavke i šapa bez vakcinacije. Ovaj status omogućava izvoz mesa papkara iz naše zemlje, jer je jedan od uslova za izvoz i potvrda da je zemlja slobodna od ove bolesti.​

 Više o bolesti Slinavka i šap 

Preventivne mjere

Kako navode na sajtu nadležnog Ministarstva države, uprkos odsustvu bolesti Crna Gora preduzima aktivne mjere za sprečavanje njenog unošenja i širenja. Donijeta je Naredba o preduzimanju mjera za sprečavanje unošenja zarazne bolesti slinavke i šapa u Crnu Goru, koja zabranjuje uvoz i provoz određenih pošiljki iz zemalja sa prisustvom bolesti. ​

Usvojen je Plan upravljanja kriznim situacijama u slučaju pojave slinavke i šapa, koji definiše korake za brzo otkrivanje, suzbijanje i iskorjenjivanje bolesti. Crna Gora takođe aktivno učestvuje u radu Evropske komisije za kontrolu slinavke i šapa (EUFMD). U martu 2025. godine, predstavnici Crne Gore su prisustvovali upravnom sastanku EUFMD, gdje su razmatrane aktivnosti za povećanje spremnosti i nadzora nad bolestima poput slinavke i šapa, kuge malih preživara i boginja ovaca i koza. ​

Iako je Crna Gora trenutno slobodna od slinavke i šapa, blizina nedavnih izbijanja u Evropi zahtijeva kontinuiranu budnost i striktno pridržavanje preventivnih mjera. Aktivna saradnja sa međunarodnim organizacijama i sprovođenje nacionalnih strategija ključni su za očuvanje trenutnog statusa i zaštitu stočnog fonda zemlje.