Do čega dovodi pretjerana ispaša životinja?

Ispaša životinja važna je stavka u uzgoju preživara, a u pojedinim područjima glavna ishrambena stavka u većem dijelu godine. Pašnjak daje obilje visokokvalitetne i raznovrsne hrane, omogućava životinjama da se više kreću, te smanjuje ukupan rad farmera (izđubravanje, pojenje i sl.).

Ispaša koja je umjerena i dobro organizovana štiti pašnjake od korova a istovremeno obezbjeđuje većinu hranljivih materija za životinje. Sa druge strane ukoliko je neorganizovana i nasumična - dovodi do mnogih problema.

Šta se podrazumijeva pod nepravilnom ispašom?

Nepravilna ispaša je ispaša koja isključuje rotaciju životinja na pašnjaku, gdje ne postoji strategija kada i kako se životinje puštaju (prema visini biljnog pokrivača), i ona u kojoj se ne vodi evidencija zadržavanja životinja na jednom istom prostoru. Sve ove stvari postepeno, ali sigurno trasiraju put ka neodrživim pašnjacima lošeg kvaliteta.

Takva ispaša je ekstenzivnog karaktera (ispaša, ne proizvodnja), često ograničena nedostatkom resursa (ograde, sistem napajanja) i radne snage, pa je često nedostatak resursa opravdanje za nesprovođenje dosledne, zdrave i dugotrajne upotrebe pašnjaka kao visokovrijednog resursa.

Koji su to negativni uticaji nekontrolisane ispaše životinja?

1. Zakorovljavanje

Iako možda zvuči čudno, ovce mogu doprinijeti zakorovljavanju pašnjaka. Razlog leži u činjenici da kada imaju na raspolaganju velike površine travnog pokrivača ovce biraju samo najkvalitetnije biljke i njene najkvalitetnije djelove. Na taj način korove ostavljaju netaknutim, njihova reprodukcija teče normalno omogućavajući im pun ciklus razvoja. Sa druge strane, ovce pretjerano konzumiraju kvalitetnije i osjetljivije biljne vrste, ugrožavajući njihov opsanatak i stvarajući više prostora za razvoj korova.

Takođe, problem nastaje i ako ovce pasu korovske biljke koje su u reproduktivnoj fazi. Konzumirajući sjeme korova, ovce ga kroz svoj feces raznose i na druge djelove pašnjaka. Izbacujući ga sa izmetom one ustvari ne samo da prenose, već i ostavljaju hranljive materije (kroz feces), ali i ostavljaju hranljive materije (kroz feces) za bolji rast i razvoj sjemena korova.

Rešenje: koristite rotacionu strategiju ispaše, ne dozvolite da korovske vrste uđu u reproduktivnu fazu razvoja i razmislite o mehaničkom uklanjanju korova.

Rotaciona ispaša mora biti uključena kao dio rešenja za očuvanje pašnjaka

2. Povećan rizik od bolesti stoke

Pretjerana ispaša ima uticaja i na životinje, ne samo na zemljište. Ukoliko se pravilno ne organizuje, ispaša može doprinijeti ili biti glavni uzrok pojave određenih oboljenja kod domaće stoke, uključujući bolesti papaka, gljivična oboljenja, poremećaji varenja, toksemija i nadun, unos parazita kroz ispašu.

Svi navedeni poremećaji ili oboljenja vezana su za situacije kada travni pokrivač padne na ispod 5 cm visine, dođe do pojave velikih količina fecesa na pašnjaku i naravno kao jedna od posledica - obezbijeđen pun ciklus parazita.

Osim nabrojanog, bitno je i napomenuti stres kod životinja koji se javlja kao posledica "borbe" za pristup kvalitetnijim travama. Stres dovodi do smanjenja imuniteta, što itekako pogoduje razvoju kako gljivičnih tako i bakterijskih oboljenja.

Rešenje: pored uvođenja rotacione strategije, uzmite u obzir i puštanje živine (posebno kokošaka) na pašnjake prije sezone ispaše stoke. Živina može efikasno smanjiti populacije parazita, njihovih larvi, a ponekad i jaja.

Kokoške na pašnjacima kao dio rešenja

3. Erozija zemljišta

Erozija zemljišta je poslednja na spisku, iako se može govoriti o još ponekim negativnim posledicama nekontrolisane ispaše. Erozija svakako zaslužuje posebnu pažnju, jer se polako razvija, često ispod "radara" detekcije samog farmera. Mogu proći desetine godina prije nego farmer primijeti da se radi o eroziji, a kada se to desi može biti već kasno da se reaguje. Gubljenje najhranljivijeg, prvog sloja je najveća negativna posledica erozije zemljišta. Druga bitna jesu odroni (kod teških erozija) i poplave, dok su sve ostale manje - više vezane za ove dvije posledice

Erozija narušava mikrobiom zemljišta, smanjuje kvalitet i kvantitet biljnih vrsta na pašnjacima i livadama, ugrožava dugoročnu održivost proizvodnje, a smanjuje i raznolikost biljnog pokrivača.

Postoji više vrsta erozija, a u ovom tekstu spominjemo samo jednu od njih - erozija čije je uzrok pretjerana ispaša. Životinje na ispaši prirodno se krećući narušavaju strukturu zemljišta. To nije problem kada je kretanje umjereno, usmjereno i kontrolisano, a zemljište ima period u kojem se "odmara" od ispaše. Još je bitno napomenuti sabijanje zemljišta, takođe kao moguća posledica pretjerane i nekontrolisane ispaše.

Ispaša je dragocjena za stočare, jer obezbjeđuje hranu, zdravlje i dobrobit životinjama, a olakšan rad farmerima. Pašnjak kao glavni element ispaše mora biti prioritet, a prioritet pokazati kroz prakse kao što su rotaciona strategija, pauze kako bi se zemljište odmorilo i samoočistilo, uvođenje živine kao alternativnog pristupa i sličnih dugoročnih strategija. Sve ove strategije nisu komplikovane, samo trebaju biti uvezane.